ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΛΕΡΓΗΣ

Η Ελλάδα και οι άλλες χώρες της νότιας Ευρώπης (Ιταλία, Ισπανία, Κύπρος, Μάλτα) έχουν τα υψηλότερα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας στην Ευρώπη, καθώς περίπου ένα στα πέντε παιδιά (ποσοστό 18% έως 21% ανάλογα με τη χώρα) είναι παχύσαρκο.

Αυτό προκύπτει από τα τελευταία στοιχεία για τα έτη 2015-2017 που παρουσίασε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) στο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Μελέτη της Παχυσαρκίας στη Βιέννη. Τα χαμηλότερα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας, από 5% έως 9% του συνόλου των παιδιών, υπάρχουν σε Γαλλία, Νορβηγία, Ιρλανδία, Λετονία και Δανία.

Ο Ζοάο Μπρέντα, επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Γραφείου του ΠΟΥ για την Πρόληψη και τον Έλεγχο των Μη Μεταδιδόμενων Ασθενειών, δήλωσε ότι «σε χώρες όπως η Ιταλία, η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Ελλάδα, παρόλο που τα ποσοστά είναι υψηλά, έχει υπάρξει μια σημαντική μείωση, που οφείλεται στην πολύ σημαντική προσπάθεια, την οποία αυτές οι χώρες έχουν κάνει τα τελευταία χρόνια για τον έλεγχο της παιδικής παχυσαρκίας». «Είναι σημαντικό να αυξηθεί η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών από τα παιδιά και αντίθετα να μειωθεί η κατανάλωση γλυκών και αναψυκτικών με ζάχαρη», πρόσθεσε.

Στο ίδιο συνέδριο τονίσθηκε ότι υπέρβαροι και παχύσαρκοι κινδυνεύουν περισσότερο με τουλάχιστον 12 διαφορετικούς καρκίνους, πέντε περισσότερους από ότι πριν μια δεκαετία, σύμφωνα με μια νέα έκθεση του Παγκόσμιου Ταμείου Έρευνας για τον Καρκίνο (WCRF), που δόθηκε στη δημοσιότητα.

Οι καρκίνοι αυτοί είναι του ήπατος, των ωοθηκών, του προστάτη (προχωρημένος), του στομάχου, του στόματος και του λαιμού, του εντέρου, του μαστού (μετά την εμμηνόπαυση), της ουροδόχου κύστης, των νεφρών, του οισοφάγου, του παγκρέατος και της μήτρας (ενδομητρίου).

Ο κίνδυνος καρκίνου αυξάνει με την τακτική κατανάλωση αναψυκτικών με ζάχαρη, επειδή αυτά αυξάνουν την παχυσαρκία. Η σωματική άσκηση μειώνει τον κίνδυνο τριών καρκίνων (εντέρου, μαστού και μήτρας), όπως και η υγιεινή διατροφή με λίγα κόκκινα και επεξεργασμένα κρέατα. Το αλκοόλ αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο έξι καρκίνων (στομάχου, παχέος εντέρου, ήπατος, στόματος-λαιμού, οισοφάγου και μαστού).

Η μελέτη τονίζει ότι η σωματική αδράνεια, σε συνδυασμό με το γρήγορο και επεξεργασμένο φαγητό, που ευνοούν την αύξηση του πάχους, οδηγούν σε δραματικές αυξήσεις στα ποσοστά των καρκίνων διεθνώς. Περίπου ένας στους έξι θανάτους παγκοσμίως οφείλεται σε καρκίνο.

Με πάνω από 3,7 εκατομμύρια νέα περιστατικά και 1,9 εκατομμύρια θανάτους κάθε χρόνο, ο καρκίνος αντιπροσωπεύει τη δεύτερη σημαντικότερη αιτία θανάτου στην Ευρώπη. Παγκοσμίως ο καρκίνος σκοτώνει περίπου 8,2 εκατομμύρια ανθρώπους ετησίως (13% του συνόλου). Η Ευρώπη έχει το ένα όγδοο του παγκόσμιου πληθυσμού, αλλά το ένα τέταρτο των περιστατικών καρκίνου (3,7 εκατ. νέοι ασθενείς κάθε χρόνο).

Μια νέα έρευνα που παρουσιάσθηκε στο ίδιο συνέδριο, δείχνει ότι τα υπέρβαρα παιδιά που αυξάνουν πολύ το βάρος τους κατά την εφηβεία, κινδυνεύουν περισσότερο από καρκίνο του παχέος εντέρου, όταν μεγαλώσουν. Τα υπέρβαρα αγόρια στην παιδική ηλικία, που όμως δεν βάζουν παραπανίσια κιλά κατά την εφηβεία, δεν αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο ως ενήλικες.

Οι Σουηδοί ερευνητές, με επικεφαλής τον δρα Τζίμι Σέλιντ του Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ, ανέλυσαν στοιχεία για σχεδόν 38.000 αγόρια, που παρακολουθήθηκαν για 38 χρόνια. Όσα παιδιά στα οκτώ χρόνια τους ήσαν υπέρβαρα ή παχύσαρκα και στη συνέχεια, κατά την εφηβεία, πάχυναν και άλλο, είχαν κατά μέσο όρο 48% μεγαλύτερο κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου μετά την ενηλικίωσή τους, σε σχέση με τους πιο αδύνατους συνομηλίκους τους.

Μια άλλη σουηδική μελέτη που ανακοινώθηκε στο ίδιο συνέδριο, δείχνει ότι τα υπέρβαρα αγόρια στην εφηβεία κινδυνεύουν περισσότερο από καρδιακή ανεπάρκεια ως ενήλικες. Δεν υπάρχει κίνδυνος για τα υπέρβαρα που παιδιά που αδυνατίζουν ως έφηβοι.

Η μελέτη επίσης του Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ, με επικεφαλής τη δρα Μαρία Μπίτζελ, έγινε στα ίδια 38.000 παιδιά. Διαπιστώθηκε ότι τα αγόρια με φυσιολογικό βάρος στην ηλικία των οκτώ ετών, που έγιναν υπέρβαρα στην εφηβεία, είχαν τριπλάσια πιθανότητα να διαγνωσθούν με καρδιακή ανεπάρκεια αργότερα στη ζωή τους. Ο κίνδυνος ήταν τόσο μεγαλύτερος, όσο περισσότερα κιλά είχε πάρει ο έφηβος.

Την ευεργετική αυτή δράση τριών βιταμινών Β6, Β9 και Β12 μελέτησαν για μία ακόμη φορά Βρετανοί επιστήμονες, οι οποίοι αποφάνθηκαν ότι οι βιταμίνες Β6, Β9 και Β12 πιθανόν να προσφέρουν πολλά στον εγκέφαλο των ασθενών που παρουσιάζουν ήπια μορφή άνοιας ή τα πρώτα σημεία της νόσου Αλτσχάιμερ.

Να θυμίσουμε ότι και μια πρόσφατη μελέτη Σουηδών ερευνητών που είχε γίνει υπό τον δρ Μπάμπακ Χούσμαντ, του φημισμένου Ινστιτούτου Καρολίνσκα της Στοκχόλμης, και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό νευρολογίας «Neurology», είχε δείξει ότι η βιταμίνη Β12 μπορεί να δράσει προστατευτικά έναντι του Αλτσχάιμερ, γεγονός που σημαίνει ότι οι ηλικιωμένοι, οι οποίοι έχουν μεγαλύτερα επίπεδα Β12 στο αίμα τους, αντιμετωπίζουν μικρότερο κίνδυνο να εμφανίσουν τη διαδεδομένη νευροεκφυλιστική πάθηση. Επεσήμανε ωστόσο πως αυτό δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι όσοι σπεύσουν να πάρουν συμπληρώματα βιταμίνης Β θα «φρενάρουν» οπωσδήποτε την ανάπτυξη της νόσου.

Στη συνέχεια, μια μελέτη που είχε διεξαχθεί από ερευνητές στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης είχε επίσης διαπιστώσει, ότι η έλλειψη της Β12 έχει ως αποτέλεσμα την ατροφία εγκεφάλου και την απώλεια μνήμης. Οι ερευνητές είχαν παρακολουθήσει 107 υγιή άτομα, ηλικίας 61-87 ετών, για μια περίοδο 5 ετών και τους είχαν υποβάλει σε κλινικές εξετάσεις και, σύμφωνα με τα ευρήματα τους, τα άτομα που είχαν αρχικά τα χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης Β12 στο αίμα τους, παρουσίασαν διαχρονικά μεγαλύτερη μείωση του μεγέθους του εγκεφάλου τους, δηλαδή παρουσίασαν μεγαλύτερη εγκεφαλική ατροφία. Στους εθελοντές με τα χαμηλότερα επίπεδα της βιταμίνης, η απώλεια εγκεφαλικού ιστού, ήταν 6 φορές μεγαλύτερη από ό,τι σε αυτούς που είχαν τα ψηλότερα επίπεδα της βιταμίνης. «Η μελέτη αυτή δεν δείχνει ξεκάθαρα ότι τα χαμηλά επίπεδα Β12 στο αίμα προκαλούν ατροφία της μνήμης, αλλά ότι τα άτομα με χαμηλά επίπεδα Β12 έχουν αυξημένες πιθανότητες για ατροφία εγκεφάλου» είχαν πει τότε οι ερευνητές οι οποίοι είχαν επισημάνει ότι θα γίνει περαιτέρω έρευνα για το θέμα αυτό.

Στη νεότερη τώρα μελέτη, η ίδια επιστημονική ομάδα από το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης διεξήγαγε μια προοδευτική και τυχαιοποιημένη έρευνα σε 271 άτομα που είχαν ελαφριάς μορφής άνοια, δηλαδή ήπια γνωσιακή ανεπάρκεια. Οι μισοί από τους εθελοντές λάμβαναν κάθε μέρα για δύο χρόνια ένα χάπι που περιείχε βιταμίνη Β6, Β12 και φολικό οξύ σε υψηλότερες δόσεις από αυτές που είναι απαραίτητες καθημερινά για τον οργανισμό, ενώ οι υπόλοιποι συμμετέχοντες λάμβαναν placebo, δηλαδή εικονικό χάπι χωρίς ενεργό ουσία.

Έπειτα από δύο έτη παρακολούθησης οι επιστήμονες αξιολόγησαν την ταχύτητα με την οποία πάθαιναν ατροφία οι εγκέφαλοι των συμμετεχόντων και σύμφωνα με τα ευρήματα, ο εγκέφαλος των ατόμων με ήπια άνοια που λάμβαναν το συμπλήρωμα των βιταμινών Β πάθαινε πολύ λιγότερη ατροφία από ότι ο εγκέφαλος των ατόμων με ήπια άνοια που λάμβαναν εικονικό χάπι.

Οι ερευνητές ανέφεραν ότι ο εγκέφαλος ενός μέσου ανθρώπου παθαίνει ατροφία και σμικρύνεται κατά 0,5% κάθε χρόνο μετά τα 60 έτη ενώ, ο εγκέφαλος όσων έχουν ήπια γνωσιακή ανεπάρκεια (ήπια άνοια), ατροφεί και σμικρύνεται με διπλάσιο ρυθμό, 1% κάθε χρόνο μετά την ηλικία των 60. Στους ασθενείς με Αλτσχάιμερ η ατροφία και η σμίκρυνση φτάνει το 2,5% κάθε χρόνο.

Στη μελέτη διαπίστωσαν ότι τα άτομα με ήπια μορφή άνοιας που λάμβαναν συμπληρώματα με βιταμίνες Β6, Β12 και φολικό οξύ είχαν 30% επιβράδυνση αυτής της ταχύτητας μείωσης του εγκεφάλου τους συγκριτικά με τα άτομα που δεν έπαιρναν βιταμίνες του συμπλέγματος Β.  Σε ορισμένες περιπτώσεις μεταξύ των ατόμων με ήπια γνωσιακή ανεπάρκεια που λάμβαναν βιταμίνες Β6, Β12 και φυλλικό οξύ, γνωστό και ως φολικό οξύ, η επιβράδυνση της εγκατάστασης της ατροφίας έφτανε στο 50%.

Οι επιστήμονες τόνισαν ότι η επιτάχυνση της εγκατάστασης ατροφίας εγκεφάλου σε ηλικιωμένους με ήπια μορφή άνοιας μπορεί να επιβραδυνθεί αν λαμβάνουν θεραπεία βιταμίνες του συμπλέγματος Β οι οποίες καταφέρνουν να μειώνουν τη συγκέντρωση της ομοκυστεϊνης στον οργανισμό τους.

Τώρα, όπως είπαν, μένει να αποδειχθεί ότι η επιβράδυνση της ατροφίας αποτρέπει την εμφάνιση του Αλτσχάιμερ, έτσι ώστε οι επιστήμονες να έχουν στα χέρια τους μια ασφαλή θεραπεία ως προς την πρόληψη της νόσου.

Είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι η υπερβολική κατανάλωση κρασιού ημερησίως, μακροχρόνια είναι δυνατόν να οδηγήσει σε διαταραχή της λειτουργίας του ήπατος ή του μυοκαρδίου.

Κατ αυτό τον τρόπο οι αλκοολικοί, εκτός από τη διαταραχή του ψυχισμού και των υπολοίπων νευρολογικών διαταραχών που παρουσιάζουν από την επίδραση του αλκοόλ, κινδυνεύουν να πεθάνουν από κίρρωση του ήπατος ή από αλκοολική μυοκαρδιοπάθεια. Έτσι λοιπόν η μακροχρόνια λήψη μεγάλων ποσοτήτων οινοπνευματωδών ποτών, θεωρείται ανθυγιεινή πράξη που απειλή της ίδιας της ζωής.

Όμως, την τελευταία δεκαετία επιστημονικές έρευνες έδειξαν ότι, τα αιθανολικά και μη αιθανολικά στοιχεία που περιέχονται στο κρασί, ενεργοποιούν προστατευτικούς μηχανισμούς του τοιχώματος των αρτηριών και του μυοκαρδίου. Παρατηρήθηκε αύξηση του μονοξειδίου του αζώτου και ελάττωση της ενδοθηλίνης, ελάττωση της κακής χοληστερίνης LDL, με αύξηση της καλής HDL χοληστερίνης, ελάττωση της πηκτικότητας του αίματος, καθώς και ελάττωση όλων των παραγόντων εκείνων που διατηρούν τη φλεγμονή στο τοίχωμα των αρτηριών. Με όλους αυτούς τους προστατευτικούς μηχανισμούς, σταθεροποιείται και δεν εξελίσσεται περαιτέρω η αθηρωματική πλάκα που αποτελεί τον νούμερο ένα κίνδυνο για τη δημιουργία εμφράγματος του μυοκαρδίου.

Εκτός όμως των πειραματικών, ήλθαν και οι επιδημιολογικές έρευνες που μελέτησαν τη θνητότητα από τις καρδιοαγγειακές παθήσεις και τα αίτια που τις προκαλούν. Μεταξύ των επιδημιολογικών μελετών ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσαν οι Γαλλικές μελέτες. Η Γαλλία όπως είναι γνωστό, είναι μία μεγάλη Ευρωπαϊκή χώρα που ο πληθυσμός της διατρέφεται ανάλογα με τις άλλες Δυτικοευρωπαϊκές χώρες. Παρ όλα αυτά παρουσίαζε μια εντυπωσιακή ελάττωση της θνητότητας του πληθυσμού της από στεφανιαία νόσο, σε σχέση με τις άλλες Δυτικοευρωπαϊκές χώρες.

Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, στους 100.000 Γάλλους 99 άνδρες και 16 γυναίκες χάνονται από στεφανιαία νόσο ετησίως, ενώ αντίστοιχα χάνονται 213 Γερμανοί και 56 Γερμανίδες και 292 Αγγλοι και 84 Αγγλίδες. Όσο για τους Έλληνες, οι αντίστοιχοι αριθμοί είναι 216 άνδρες και 49 γυναίκες.

Διεθνώς η προστασία αυτή των Γάλλων ονομάσθηκε «Γαλλικό παράδοξο» και αποδόθηκε στην ημερήσια κατανάλωση κόκκινου κρασιού που συνήθως οι Γάλλοι καταναλώνουν στο γεύμα ή και στο δείπνο τους. Αργότερα αποδείχθηκε ότι όχι μόνον το κόκκινο αλλά και το λευκό κρασί και γενικά τα οινοπνευματώδη ποτά που περιέχουν ανάλογα με το κρασί στοιχεία, διαθέτουν ανάλογες προστατευτικές δυνατότητες.

Είναι όμως μόνον το κρασί υπεύθυνο γι’ αυτό το ευεργετικό αποτέλεσμα;

Αναλύοντας καλύτερα το Γαλλικό παράδοξο, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι υπήρχαν διαφορές στην επιβίωση του πληθυσμού ακόμα και μέσα στη Γαλλία. Λιγότεροι θάνατοι συνέβαιναν στον Γαλλικό νότο σε σχέση με τον Γαλλικό βορρά. Ανάλογες μελέτες έγιναν και στον Ισπανικό νότο.

Τελικά υποστηρίχθηκε η άποψη ότι η ευεργετική αυτή δράση του κρασιού ενισχύεται από τη μεσογειακή διατροφή, η οποία είναι η κατ’ εξοχήν δίαιτα των πληθυσμών του νότου και όχι του βορρά. Έτσι ο συνδυασμός μεσογειακής δίαιτας, με ένα ποτήρι κρασί, αποτελεί τη ακρογωνιαίο λίθο της υγιεινής διατροφής και της μακροζωίας.

Κύρια διατροφή επομένως, πρέπει να αποτελούν τα όσπρια, τα λαδερά και γενικά όλα τα φυτικά προϊόντα. Το ελαιόλαδο πρέπει να είναι αναπόσπαστο συστατικό της διατροφής αντικαθιστώντας το βούτυρο. Συμπλήρωμα στην διατροφή αυτή, πρέπει να αποτελούν τα ψάρια και ειδικότερα οι σαρδέλες και ο σολομός. Τα πουλερικά, κοτόπουλο-γαλοπούλα, έχουν και αυτά θέση στην μεσογειακή διατροφή. Το τυρί σε μικρές ποσότητες μπορεί φυσικά να καταναλωθεί. Καθ όσο αφορά το κόκκινο κρέας, η κατανάλωσή του πρέπει να γίνεται μία φορά την εβδομάδα.

Οι πιο κρίσιμες περίοδοι για την εκδήλωση της παχυσαρκίας στα παιδιά, είναι η νεογνική περίοδος, η ηλικία των 6-7 ετών και η εφηβεία.

Ας δούμε το γιατί:

• Το βάρος του νεογνού, επηρεάζεται σημαντικά από τις διατροφικές συνήθειες της μητέρας. Το βάρος επίσης της μητέρας πριν τη σύλληψη παίζει μεγάλο ρόλο. Αν το βάρος νεογνού είναι πάνω από 4 ½ κιλά, προδιαθέτει για εκδήλωση παχυσαρκίας αργότερα. Αντίθετα το χαμηλό βάρος γέννησης του νεογνού συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για Σακχαρώδη Διαβήτη και Καρδιαγγειακές νόσους στην ενήλικο ζωή.

• Η ηλικία των 6-7 ετών είναι η περίοδος της απότομης αύξησης των λιποκυττάρων. Εάν η φυσιολογική αυτή αύξηση γίνει νωρίτερα ή με πολύ γρήγορο ρυθμό, το παιδί θα παρουσιάζει μεγάλο κίνδυνο και τάση για παχυσαρκία.

• Η περίοδος της εφηβείας απαιτεί επίσης προσοχή, διότι οι ορμονικές μεταβολές συμβάλλουν στην αύξηση των λιποκυττάρων και στην ανακατανομή του λίπους στο σώμα του παιδιού. Αρνητικό ρόλο επιπλέον μπορεί να παίζουν διάφοροι ψυχολογικοί παράγοντες και αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες που παρουσιάζονται σε αυτή τη φάση της ζωής. Η εμφάνιση παχυσαρκίας κατά την εφηβεία, παραμένει κατά 50-70% στην ενήλικο ζωή με συνέπεια κυρίως την αυξημένη θνησιμότητα από καρδιαγγειακά επεισόδια και σακχαρώδη διαβήτη στους ενήλικες.

Μελέτη που έγινε από ερευνητές της Cleveland Clinic και της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, διαπίστωσε ότι οι παχύσαρκοι έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από τους καπνιστές, καθώς το επιπλέον βάρος αφαιρεί κατά 47% περισσότερα χρόνια ζωής συγκριτικά με το κάπνισμα, ενώ προκαλεί και παρόμοια απώλεια χρόνων ζωής όταν συγκριθεί με την υψηλή αρτηριακή πίεση.

Για τις ανάγκες της μελέτης αυτής χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία του 2014 και σύμφωνα με αυτά στις κύριες αιτίες απώλειας ζωής καταγράφηκε η παχυσαρκία, ο διαβήτης, το κάπνισμα, η υψηλή αρτηριακή πίεση και η υψηλή χοληστερόλη. Σύμφωνα με τα στοιχεία, τα άτομα που πέθαναν θα μπορούσαν να έχουν γλιτώσει αν είχαν αλλάξει έγκαιρα τρόπο ζωής.

Για να εκτιμηθεί ο αριθμός των ετών ζωής που χάθηκαν εξαιτίας καθεμίας από αυτές τις αιτίες (τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου), οι ερευνητές εξέτασαν τη μεταβολή της θνησιμότητας σε μια σειρά υποθετικών αμερικανικών πληθυσμών που καθένας τους εξάλειψε έναν παράγοντα κινδύνου, καθώς επίσης συνέκριναν τα αποτελέσματα με τη μεταβολή των ετών ζωής που χάθηκαν σε έναν πληθυσμό που εξάλειψε όλους τους τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου.

Σύμφωνα με όσα δήλωσε ο κύριος συγγραφέας της μελέτης Δρ. Glen Taksler από την Cleveland Clinic, οι τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου που αφορούν ανθρώπινες συμπεριφορές αποτελούν σημαντικό λόγο θνησιμότητας.  Όπως είπε χαρακτηριστικά «τα προκαταρκτικά αποτελέσματα της μελέτης τονίζουν τη σημασία της απώλειας βάρους, της διαχείρισης του διαβήτη και της υγιεινής διατροφής στον πληθυσμό των ΗΠΑ».

Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν επίσης ότι έπιασαν τόπο οι προσπάθειες των τελευταίων ετών ως προς τη διακοπή του καπνίσματος, καθώς πριν από 15 χρόνια ο καπνός βρισκόταν στην κορυφή της λίστας των αιτιών για πρόωρη απώλεια ζωής. Τώρα, οι τρεις από τις πέντε πρώτες αιτίες θανάτου όπως έδειξε η έρευνα, ήταν ο διαβήτης, η υπέρταση και η υψηλή χοληστερόλη και αυτές οι αιτίες, σύμφωνα με τους ειδικούς, μπορούν να αντιμετωπιστούν και είναι σημαντικό να καταλάβουν οι ασθενείς ότι η αντιμετώπιση αυτή θα τους προσδώσει χρόνια ζωής. Επιπροσθέτως, τα αποτελέσματα υπογραμμίζουν τη σημασία της προληπτικής φροντίδας στην κλινική πρακτική και γιατί πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για τους γιατρούς.

Οι ερευνητές, παρουσιάζοντας την εργασία τους στην Ετήσια Συνάντηση της Γενικής Εσωτερικής Ιατρικής 2017, τόνισαν επίσης ότι ορισμένα άτομα μπορεί να έχουν ανάγκες πολύ διαφορετικές από αυτές του ευρύτερου πληθυσμού. Για παράδειγμα, για έναν παχύσαρκο και αλκοολικό ασθενή, είναι σημαντικότετρη η παχυσαρκία, έχει μεγαλύτερο αντικτυπο στον πληθυσμό. Όπως ανέφερε ο Δρ. Taksler, παρόλο που οι ειδικοί γνωρίζουν την άμεση αιτία θανάτου ενός ασθενούς, για παράδειγμα καρκίνο του μαστού ή καρδιακή προσβολή, δεν γνωρίζουν πάντοτε τους παράγοντες που συμβάλλουν σ’ αυτή, όπως η χρήση καπνού, η παχυσαρκία, το αλκοόλ και το οικογενειακό ιστορικό. Για κάθε μείζονα αιτία θανάτου, όπως είπε, μέσα από αυτή τη μελέτη, εντόπισαν μια βασική αιτία για να καταλάβουν αν υπήρχε τρόπος που θα μπορούσε ένα άτομο να ζήσει περισσότερο.

Πρόσφατα έγιναν δύο διαφορετικές μελέτες, η μία στο Harvard και η άλλη στο πανεπιστήμιο Loma Lind. Οι δύο μελέτες είχαν διαπιστώσει ότι η κατανάλωση ξηρών καρπών έχει ευεργετική επίδραση στη μείωση χοληστερόλης στο αίμα. Οι ερευνητές είχαν εστιάσει στα φουντουκιά, τα καρύδια και τα φιστίκια, λέγοντας ότι είναι εξαιρετικά ευεργετικοί καρποί έναντι της στεφανιαίας νόσου, ενώ μειώνουν σημαντικά τα λιπίδια στο αίμα. Μάλιστα, η μελέτη του Harvard έδειξε ότι η κατανάλωση ξηρών καρπών μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2.

Όπως φαίνεται, οι ξηροί καρποί στο σύνολό τους είναι ευεργετικοί για τον οργανισμό μας, όταν βέβαια η κατανάλωση τους γίνεται με μέτρο. Μια ακόμα μελέτη που ήρθε στο προσκήνιο δείχνει ότι και τα αμύγδαλα δρουν θετικά ως προς τη μείωση της χοληστερόλης στο αίμα. Συγκεκριμένα, επιστήμονες από την Καλιφόρνια και τον Καναδά μελέτησαν μέσω μια ειδικής δίαιτας άτομα με υψηλή χοληστερόλη στο αίμα και διαπίστωσαν ότι τα άτομα που κατανάλωναν αμύγδαλα είχαν σταθερή μείωση της χοληστερόλης στο αίμα τους. Οι επιστήμονες έδωσαν δύο διαφορετικές δίαιτες σε δύο ομάδες ασθενών. Η μία εξ αυτών είχε στο καθημερινό της διαιτολόγιο 74gr αμύγδαλα και η άλλη 37gr αμύγδαλα, αντικαθιστώντας με αυτά άλλα τρόφιμα από το καθημερινό τους φαγητό έτσι ώστε να είναι μειωμένη η συνολική ποσότητα θερμίδων που θα λάμβαναν. Και ο λόγος είναι ότι τα αμύγδαλα έχουν 610 θερμίδες στα 100 γραμμάρια. Μετά το πέρας ενός μήνα, οι ειδικοί παρατήρησαν ότι τα άτομα που έτρωγαν 74gr αμύγδαλα είχαν 10% μείωση στη χοληστερόλη τους, ενώ τα άτομα που κατανάλωναν 37gr είχαν μόνο 4% μείωση της χοληστερόλης τους. Και στις δύο ομάδες ασθενών, ο δείκτης κακής προς καλή χοληστερόλη (LDL/HDL) μειώθηκε σημαντικά, κατά 12% στην πρώτη ομάδα και κατά 8% στη δεύτερη.

Οι ερευνητές επεσήμαναν ότι τα αμύγδαλα πρέπει, όπως προαναφέραμε, να αντικαταστήσουν άλλα επιδόρπια ή σνακ για να μην υπερφορτώνεται ο οργανισμός μας με θερμίδες. Σε μικρές ποσότητες, όπως είπαν, οι ξηροί καρποί είναι ευεργετικοί, καθώς περιέχουν μονοακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία μειώνουν τη χοληστερόλη. Ανάλογα μονοακόραστα με αυτά των ξηρών καρπών έχει το ελαιόλαδο, καθώς και το αβοκάντο.

Οι θεραπευτικές ιδιότητες του μελιού έχουν διαπιστωθεί αρκετές φορές. Το μέλι από την αρχαιότητα χρησιμοποιήθηκε για την παρασκευή φαρμάκων, αλοιφών, αρωμάτων, ποτών και αφεψημάτων.

Οι μελέτες που έχουν γίνει τα νεότερα χρόνια έχουν δείξει ότι το μέλι έχει σημαντικές θεραπευτικές ιδιότητες, ενώ οι επιστήμονες από το πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια εντόπισαν ότι είναι εξαιρετικό αντιβηχικό ειδικά για χρήση στα παιδιά. Μελέτη που έγινε από το πανεπιστήμιο του Ιλινόις υποστηρίζει ότι το δημοφιλές έδεσμα έχει σημαντικές αντιοξειδωτικές ουσίες. Οι ερευνητές έδωσαν στους εθελοντές διάφορα εδέσματα και ροφήματα και στη συνέχεια έλεγξαν τα επίπεδα των αντιοξειδωτικών ουσιών μέσα στο αίμα τους.

Οι αντιοξειδωτικές ουσίες δρουν ευεργετικά για την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία της, ενώ έχουν και αντικαρκινική δράση. Επίσης, δρουν ενάντια στους μηχανισμούς γήρανσης του οργανισμού καταπολεμώντας τις ελεύθερες ρίζες.

Από τα αποτελέσματα της μελέτης, διαπίστωσαν ότι το μέλι περιέχει σε μεγάλο βαθμό αντιοξειδωτικές ουσίες της κατηγορίας των φαινολών. Μάλιστα, όσο πιο σκούρο είναι το χρώμα του μελιού, τόσο πιο πλούσιο είναι σε ευεργετικά συστατικά και επομένως πλουσιότερο σε φαινόλες. Και ο λόγος είναι ότι το χρώμα και η σύσταση του μελιού εξαρτώνται από τα άνθη από τα οποία κυρίως προέρχεται.

Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι μπορούμε να καταναλώνουμε ανεξέλεγκτα όσο μέλι θέλουμε, γιατί θα έχουμε αρνητικά αποτελέσματα, όπως η αύξηση των επιπέδων γλυκόζης του αίματος μας, η αύξηση του σωματικού μας βάρους και επομένως η παχυσαρκία.  Είναι απαραίτητο να κρατάμε ισορροπία στη διατροφή μας. Η σωστή διατροφή σε συνδυασμό με την άσκηση είναι το «κλειδί» για μια καλύτερη ποιότητα ζωής.

Τα Πρότυπα Ιατρικής Περίθαλψης για το 2017 ενσωματώνουν αρκετές νέες οδηγίες που εκδόθηκαν από την Αμερικανική Διαβητολογική Εταιρεία (ADA), συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν τη διαχείριση του τρόπου ζωής. Σύμφωνα με τον επικεφαλής του Επιστημονικού και Ιατρικού Τμήματος, Robert E. Ratner, MD, FACP, FACE, τα νέα Πρότυπα περιλαμβάνουν πολύ σημαντικές οδηγίες που βασίζονται σε νέα αποδεικτικά στοιχεία όπως η ψυχοκοινωνική φροντίδα, η διευρυμένη σωματική ικανότητα, η μεταβολική χειρουργική και η υπογλυκαιμία, τα οποία και μπορούν να επηρεάσουν την αποτελεσματική φροντίδα του διαβήτη.

Σε σχέση με τη σωματική δραστηριότητα, είναι η πρώτη φορά που οι οδηγίες της Αμερικανικής Διαβητολογικής Εταιρείας (ADA) περιλαμβάνουν σύσταση για τη μείωση του χρόνου που δαπανάται στην καθημερινή καθιστική συμπεριφορά. Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι η παρατεταμένη καθιστική συμπεριφορά θα πρέπει να διακόπτεται κάθε 30 λεπτά ώστε να επωφεληθεί η ρύθμιση της γλυκόζης αίματος, ιδιαίτερα σε ενήλικες με διαβήτη τύπου 2.

Επιπλέον, οι οδηγίες της Αμερικανικής Διαβητολογικής Εταιρείας (ADA) περιλαμβάνουν, όπως και το 2016, τη σύσταση για μέτρια προς έντονη σωματική δραστηριότητα διάρκειας 150 λεπτών ή περισσότερο, η οποία και πρέπει να μοιράζεται τουλάχιστον σε τρεις ημέρες/εβδομάδα, και να συνδυάζεται ιδανικά με ασκήσεις αντιστάσεων (2-3 φορές/εβδομάδα), ευελιξίας και ισορροπίας (τουλάχιστον δύο φορές/εβδομάδα).

Όσον αφορά τη διατροφική θεραπεία του διαβήτη, αναγνωρίζεται ότι η διατροφή έχει αναπόσπαστο ρόλο στη διαχείριση του διαβήτη. Ωστόσο, για πολλά άτομα, το να γνωρίζουν τι πρέπει να τρώνε παραμένει το πιο δύσκολο μέρος του συνολικού θεραπευτικού πλάνου. Bασικές επιστημονικά τεκμηριωμένες διατροφικές αρχές αναφορικά με την πρόσληψη ενέργειας και θρεπτικών συστατικών στη διαχείριση του διαβήτη είναι:

• Η μείωση της πρόσληψης θερμίδων σε σχέση με τις θερμίδες που δαπανώνται μέσω της σωματικής δραστηριότητας είναι το πρώτο βήμα για την επίτευξη μέτριας απώλεια βάρους, και αποτελεί σημαντικό στόχο για τα υπέρβαρα ή παχύσαρκα άτομα με διαβήτη τύπου 2 ή προδιαβήτη.
• Ένα πρόγραμμα διατροφής που δίνει έμφαση στα συστατικά μίας μεσογειακού τύπου διατροφής, που είναι πλούσια σε μονοακόρεστα λιπαρά, μπορεί να βελτιώσει το μεταβολισμό της γλυκόζης και να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου.
• Η επιλογή υδατανθράκων από δημητριακά ολικής άλεσης, λαχανικά, φρούτα, όσπρια και γαλακτοκομικά προϊόντα, με έμφαση στα τρόφιμα με υψηλότερη περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες αντί εκείνων που περιέχουν σάκχαρα και ολιγοθερμιδικών γλυκαντικών αντί ζάχαρης.
• Η κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, όπως τα λιπαρά ψάρια, οι ξηροί καρποί και οι σπόροι, συνιστάται για τη μείωση του καρδιομεταβολικού κινδύνου στα άτομα με διαβήτη.

Είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι η προσέγγιση «ένα πρόγραμμα για όλους» δεν μπορεί να εφαρμοστεί στη διατροφική θεραπεία για τη διαχείριση του διαβήτη, ενώ ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής, που παρέχεται από διαιτολόγο, αποτελεί βασικό συστατικό του συνολικού θεραπευτικού πλάνου, συμβάλλοντας στον καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο.

Την Δευτέρα 24 – 4 – 2017 και ώρα 20:00, θα μιλήσω στους γονείς του 2ου Δημοτικού Σχολείου Χαλανδρίου με θέμα «Πρόληψη της Παιδικής Παχυσαρκίας. Σωστή διατροφή του παιδιού».

Φωτογραφίες από την ομιλία που έκανα την Τρίτη 28 Μαρτίου του 2017, στα παιδιά και στους εκπαιδευτικούς του 2ου Δημοτικού Σχολείου Χαλανδρίου με θέμα: Παιδί και Διατροφή.