ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΛΕΡΓΗΣ

Η παχυσαρκία εκτός όλων των άλλων δεινών που προκαλεί στην ανθρώπινη υγεία, μπορεί να περιορίσει σημαντικά τα επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα. Η συγκεκριμένη βιταμίνη αποθηκεύεται στους λιπώδεις ιστούς αλλά όπως δείχνουν πρόσφατες έρευνες, η μεγαλύτερη δυνατότητα αποθήκευσής της που έχουν οι υπέρβαροι φαίνεται ότι δεν επιτρέπει την κυκλοφορία της στο αίμα. Οι ερευνητές ανέλυσαν τα στοιχεία που είχαν συγκεντρωθεί κατά την εκπόνηση 21 μελετών και αφορούν 42 χιλιάδες ανθρώπους. Έτσι κατέληξαν ότι η αύξηση του Δείκτη Μάζας Σώματος κατά 10% συνεπάγεται περιορισμό της βιταμίνης D στον οργανισμό κατά 4%.

Ειδικότερα, Αμερικανοί και Ευρωπαίοι επιδημιολόγοι, για να αντιληφθούν επακριβώς τι συμβαίνει, μελέτησαν 12 γονίδια που αφορούν τον Δείκτη Μάζας Σώματος και τέσσερα που αφορούν τη βιταμίνη D. Όπως διαπίστωσαν, τα άτομα που είχαν γενετική προδιάθεση προς την παχυσαρκία συνήθως διέθεταν γονίδια που σχετίζονται με χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης D. Δεν είχε σημασία πόση βιταμίνη D προσλάμβαναν αυτοί οι άνθρωποι καθώς πάντα τα επίπεδα παρέμεναν χαμηλότερα. Όμως, όπως διαπιστώθηκε, δεν ισχύει το αντίστροφο. Αν κάποιος διαθέτει τα γονίδια που ευθύνονται για τα χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης D δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι θα έχει αυξημένο σωματικό βάρος. Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξαν οι ερευνητές, αφού ανέλυσαν 46 άλλες μελέτες που αφορούσαν 124 άτομα.

Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι τα παχύσαρκα άτομα πρέπει να γνωρίζουν ότι κατά πάσα πιθανότητα έχουν χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης D. Αν χάσουν βάρος, είναι πολύ πιθανό ότι και τα επίπεδα της βιταμίνης θα αποκατασταθούν, τονίζει η Ελίνα Ιπόνεν, ερευνήτρια του University College του Λονδίνου.

Ωστόσο, οι επιστήμονες στο άρθρο τους, που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση PLOS Medicine, τονίζουν πως η σχέση της βιταμίνης D και παχυσαρκίας δεν είναι αμφίδρομη. Η παχυσαρκία επηρεάζει τα επίπεδα της βιταμίνης στο αίμα, ωστόσο, η παρουσία βιταμίνης δεν επηρεάζει αντιστοίχως το βάρος, εάν κάποιος θα είναι παχύσαρκος ή όχι. Σε αυτό, ωστόσο, δεν συμφωνούν όλοι. Κάποιες οργανώσεις που προπαγανδίζουν την ανάγκη ευρύτερης χρήσης της βιταμίνης υποστηρίζουν πως αυτή μπορεί να υποβοηθήσει έστω και λίγο την απώλεια βάρους, αυξάνοντας τον μεταβολισμό των λιπαρών κυττάρων ή περιορίζοντας τη φλεγμονή που συνήθως προκαλεί αύξηση του σωματικού βάρους. Βασική πηγή της συγκεκριμένης βιταμίνης είναι το ηλιακό φως. Οι Βρετανοί επιστήμονες επισημαίνουν ότι κανείς δεν πρέπει να ξεχνάει πόσο σημαντικός είναι ένας περίπατος στην ύπαιθρο υπό τον ήλιο, αφού αυτό μπορεί σαφώς να βοηθήσει στην απώλεια βάρους και την αύξηση επιπέδων της βιταμίνης.

Όρια στη χρήση trans λιπαρών από τη βιομηχανία θα επιδιώξει να θέσει η ΕΕ, καθώς αποδεδειγμένα οι συγκεκριμένες ουσίες αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νόσων, στειρότητας, Αλτσχάιμερ, διαβήτη και παχυσαρκίας.

Σε ψήφισμα που υιοθέτησε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επισημαίνεται ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της Κομισιόν μόνο ένας στους τρεις καταναλωτές στην ΕΕ γνωρίζει για την ύπαρξη των trans λιπαρών οξέων. Αυτό αποδεικνύει ότι τα υπάρχοντα μέτρα που αφορούν την επισήμανση των προϊόντων δεν επαρκούν. Το ΕΚ ζητά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προτείνει, το συντομότερο δυνατόν, και κατά προτίμηση μέσα σε δύο χρόνια, ένα μέγιστο επιτρεπόμενο όριο για τη χρήση trans λιπαρών οξέων σε όλα τα τρόφιμα.

Τρόφιμα τα οποία περιέχουν trans λιπαρά είναι κυρίως τα πατατάκια, τα γαριδάκια, τα μπισκότα, τα αρτοσκευάσματα τύπου κρουασάν, οι έτοιμες ζύμες, οι τηγανητές πατάτες των fast food, τα τηγανητά λαχανικά που καταναλώνουμε έξω, όπως τα onion rings κλπ. Κανονικά η ημερήσια πρόσληψη πρέπει να είναι μηδενική. Επειδή όμως αυτό δεν είναι πάντα εφικτό, πρέπει η κατανάλωση να περιορίζεται στο ελάχιστο.

Σύμφωνα με στοιχεία, η θέσπιση νόμιμων ορίων για τα βιομηχανικής παρασκευής trans λιπαρά στη Δανία, που εισήγαγε ένα εθνικό όριο της τάξης του 2% για τα trans λιπαρά σε έλαια και λίπη το 2003, ήταν επιτυχής και επέφερε σημαντική μείωση των θανάτων από καρδιαγγειακά νοσήματα. Παρόμοια εθνικά νομικά όρια έχουν έκτοτε εισαχθεί στην Αυστρία (2009), την Ουγγαρία (2013) και τη Λετονία (2015). Εθελοντικά μέτρα για τη μείωση της περιεκτικότητας σε trans λιπαρά οξέα εφαρμόζονται στο Βέλγιο, τη Γερμανία, την Ολλανδία, την Πολωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ελλάδα. Εθνικές διατροφικές συστάσεις έχουν εκδοθεί στη Βουλγαρία, τη Μάλτα, τη Σλοβακία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Φινλανδία.

Τον Ιούνιο του 2015, η αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) δημοσίευσε μια απόφαση βάσει της οποίας τα μερικώς υδρογονωμένα έλαια, η κύρια πηγή των βιομηχανικά επεξεργασμένων trans λιπαρών στα επεξεργασμένα τρόφιμα, δεν αναγνωρίζονται πλέον ως ασφαλή για να χρησιμοποιούνται σε τρόφιμα και θα απαγορευθούν από τον Ιούνιο του 2018.

Πρέπει να σημειωθεί ότι τα trans λιπαρά χρησιμοποιούνται περισσότερο στα φθηνότερα τρόφιμα, πράγμα που σημαίνει ότι τα άτομα με χαμηλό εισόδημα είναι πιο εκτεθειμένα σε τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σ’ αυτά, διογκώνοντας περισσότερο τις ανισότητες στον τομέα της υγείας.

Το ψήφισμα υιοθετήθηκε με 586 ψήφους υπέρ, 19 κατά και 38 αποχές.